Nga 1 korriku ka nisur faza e dytë e procesit të fiskalizimit, për transaksionet pa para në dorë ndërmjet tatimpaguesve, ku pritet të përfshihen 34 mijë subjekte, sipas burimeve zyrtare nga tatimet (më herët tatimet kishin dhënë një shifër prej 51 mijë subjektesh që duhet të përfshiheshin në fazën e dytë).
Por, shumë biznese nuk janë ende gati për të zbatuar sistemin e ri të faturimit. Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit (AKSHI), që menaxhon aplikimin për certifikatë përmes platformës e-Albania, bëri të ditur për Monitor se deri në datën 30 qershor, janë pajisur me certifikatë elektronike për sistemin e fiskalizimit 20,525 biznese, ose 60% e totalit të subjekteve që pritet të përfshihen në fiskalizim nga 1 korriku. Certifikata elektronike është hapi i parë për zbatimin e fiskalizimit, pasi mundëson nënshkrimin elektronik në sistemin e ri të faturimit.
Pavarësisht kërkesave të bizneseve dhe shoqatave të sipërmarrjeve, të cilat pohojnë se subjektet nuk janë ende gati, Ministria e Financave vendosi që të mos e shtyjë procesin.
Qeveria ndërkohë ka hartuar një akt normativ në ligjin për procedurat tatimore për mos aplikimin e dënimeve administrative deri në 31 dhjetor 2021. Akti nuk ka marrë ende miratimin zyrtar dhe praktikisht pezullini i gjobave nuk ka hyrë në fuqi akoma.
Procesi i fiskalizimit synon vërtetimin e transaksioneve nëpërmjet lëshimit të faturave elektronike sipas një sistemi të ri. Për të lëshuar fatura elektronike, biznesi duhet të blejë një kasë të re të teknologjisë moderne, të përshtatë atë ekzistuesen ose të përdorë zgjidhjet software, duke investuar edhe në blerjen e një kompjuteri, instalimin e linjës së internetit dhe printerit, krahas marrjes së certifikatës elektronike nga AKSHI.
Disa të fiskalizuar, disa jo, ekspertët parashikojnë amulli me faturat
Teksa disa biznese do të zbatojnë sistemin e ri të faturimit nga 1 korriku, një pjesë nuk janë ende gati dhe nga ana tjetër nuk ka gjoba për subjektet, konsulentët fiskalë ngrenë si shqetësim vështirësitë e shumta që do të hasen deri te pazbatueshmëria në tërësi e procesit.
Praktikisht, sistemi është jo funksional, sipas tyre. Teorikisht, vetëm 60% e subjekteve mund të lëshojnë faturë, ndërsa 40% nuk mund të shesin. Nga ana tjetër, nëse blerësit e pjesës prej 60%, që po e zbatojnë fiskalizimin, nuk kanë certifikatë elektronike, atëherë as këta 60% nuk mund të shesin.
Kontabilisti Sotiraq Dhamo tha për Monitor se procesi është i pazbatueshëm, pasi pjesa më e madhe e bizneseve nuk janë të pajisur me certifikatë elektronike. Z. Dhamo nënvizon se kjo situatë do të krijojë probleme, si për njohjen e shpenzimeve ashtu edhe për kreditimin e TVSH-së. “Sipas ligjit të fiskalizimit bizneset e parashikuara për t’u fiskalizuar nga 1 korriku duhet të lëshojnë faturë elektronike. Mbetet një mbetet një numër i konsiderueshëm, 40% e bizneseve që duhet të fiskalizohen që nuk dinë se si të veprojnë. Nëse këto biznese do të vazhdojnë të lëshojnë fatura nga blloku, blerësit kur janë shoqëri nuk kanë të drejtë ta pranojnë faturën e lëshuar drejt tyre me numrin serial aktual, pasi nuk do t’u njihet as TVSH-ja e kreditueshme dhe asnjë veprim tjetër. Si do të veprohet në këtë situatë?”.
Në këtë situatë kontabilisti Sotiraq Dhamo rekomandon dy zgjidhje. “Është e domosdoshme që administrata të përcaktojë nëse që për subjektet që nuk kanë marrë ende certifikatën elektronike nga AKSHI a do t’u njihen këto fatura ose duhet të shtyjë afatin e zbatimit. Gjykoj se zgjidhja më e mirë do të ishte që të përzgjidhet një grup biznesesh, si: të sektorit të ndërtimit, tregtisë, shërbimit, bujqësisë, prodhimit etj., për zbatimin e fazës 3 mujore pilot, me qëllim që të konstatohen problematikat dhe më pas t’u jepet zgjidhje. Pas përfundimit të fazës pilot nga 1 shtatori 2021 të nisë fiskalizimi për të dyja fazat, duke qenë se qeveria kërkon t’u qëndrojë strikt afateve të miratuara. Për mendimin tim faza e tretë mes biznesit të vogël dhe konsumatorit mund të shtyhej deri në dhjetor të këtij viti, duke qenë se kjo kategori është prekur edhe nga pandemia”.
Për aktin normativ të propozuar nga qeveria për shtyrjen e gjobave deri në 31 dhjetor të 2021, kontabilisti Dhamo thotë se çorienton bizneset. “Janë dy anë të kësaj nisme ligjore. Në radhë të parë u jep frymëmarrje bizneseve, por në kahun tjetër i çorienton, është sikur le pilot të gjithë bizneset. Mund të ketë edhe efekt negativ për mungesën e besueshmërisë së sistemit tatimor”.
Procesi po has dhe vështirësi praktike në zbatim. “Fiskalizimi të bëhet me faza, pasi shumë zhvillues janë jashtë loje në praktikën se si do përdoret programi i tyre”, thotë Atos Pesha, kontabilist. “Për shkak të profesionit tim, kam parë gabime të pafalshme në konceptim, ndërtim të këtyre softuereve, pa lidhje me praktikën financiare. Programet të testohen nga një grup ekspertësh financiarë dhe më pas të zbatohen në biznes, duke mos i vënë lakun në grykë subjekteve. Italia ka vite qe ka nisur këtë proces, dhe janë ende në implementim”, rekomandon ai.
Të gjithë me fiskalizim nga 1 shtatori
Nga 1 shtatori, procesi përfshin transaksionet me para në dorë nga tatimpaguesit, pavarësisht përgjegjësisë tatimore apo qarkullimit vjetor të realizuar, përveç ambulantëve.
Ndërsa faza e parë, për transaksionet me organet publike, që ka nisur nga 1 janari 2021, ishte më e kufizuar, faza e dytë që nisi në korrik dhe e treta në shtator do të përfshijnë të gjitha subjekteve në vend, me përjashtim të ambulantëve dhe fermerëve. Drejtoria e Tatimeve nuk ka dhënë ende një shifër të saktë, por vlerësohet paraprakisht se janë rreth 80 mijë subjekte në total, të cilët nga shtatori duhet të zbatojnë sistemin e ri të faturimit.
