Kaldaja që rrezikoi jetën e 60 fëmijëve në shkollën e mesme në Shupenzë ishte instaluar jashtë kushteve teknike nga një kompani në pronësi të nipave të kryetarit të bashkisë Bulqizë, Milaim Damzi, njëherazi vëllezër të kreut të PS, Lefter Alla.
Rreth orës 10:40 të mëngjesit të datës 17 nëntor, specialistët e postës së policisë Shupenzë morën informacion se disa nxënës shkolle kanë shkuar për të marrë ndihmë mjekësore në qendrën spitalore të njësisë administrative.
Pasi kanë vizituar qendrën shëndetësore dhe shkollën e mesme, oficerët kanë konstatuar se nxënësit janë asfiksuar për shkak të tymit të lëshuar nga oxhaku i kaldajës me dru të shkollës.
“Janë ndezuar kaldajat me lëndë drusore për ngrohjen e ambientit dhe në momentin e ndezjes, oxhaku i shkollës ka qenë i bllokuar dhe për pasojë tymi është shpërndarë në ambientet e brendshme të shkollës duke shkaktuar ndotje të ambientit,” tha policia e shtetit në një njoftim për shtyp një ditë pas ngjarjes.
Sipas një raporti të Institutit të Shëndetit Publik, ISHP, një kopje e të cilit është siguruar nga BIRN, 60 nxënës të shkollës kanë marrë ndihmë mjekësore, pasi niveli i monoksidit të karbonit kishte arritur tre herën mbi vlerën kritike,duke sjellë pasoja për shëndetin pas një ekspozimi prej 30 minutash.
Sipas raportit, kaldaja e vendosur në shkollën e mesme “Rifat Manjani’ gjatë rikonstruksionit të saj, ishte instaluar jashtë kushteve teknike.
Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnëse kontrata e rikonstruksionit të shkollës së mesme, ku përfshihej dhe instalimi i kaldajës, ishte tenderuar nga bashkia Bulqizë dhe ishte fituar nga firma Ndregjoni Sh.p.k, e cilaia kishte nënkontrakuar punimet kompanisë “B Alla 76”.Kjo e fundit e ka ndërruar emrin në Uradrin Sh.p.kmë 27 dhjetor.
Firma “B Alla 76’ nuk kishte eksperiencë në instalimin e kaldajave, por pronari dhe administratori i saj, Ilir Alla është nipi i kryetarit të bashkisë Bulqizë, Melaim Damzi dhe vëllai i kreut të Partisë Socialiste, Lefter Alla, çfarë ngre shqetësime për nepotizëm dhe konflikt interesi nga autoriteti kontraktor.
I pyetur nga BIRN, kreu i bashkisë së Bulqizës Melaim Damzi hodhi poshtë akuzat për konflikt interesi, duke nënvizuar se ai nuk mund të mbahej përgjegjës për nënkontraktorin e zgjedhur nga kompania fituese e tenderit.
“Nuk kam lidhje unë me atë punë, fituesi është Ndregjoni, se kë nënkontrakton ai pastaj është punë e tij,” tha Damzi, i cili u mbështet nga LSI në zgjedhjet e fundit lokale si pjesë e koalicionit të majtë ‘Për një Shqipëri Europiane.”
Ndërkohë, Gjetan Ndregjoni, administrator i kompanisë që kishte fituar tenderin, i tha BIRN se ai ia kishte nënkontraktuar rikonstruksionin e shkollës firmës “B Alla 76,” por megjithatë kishte bërë gabim që nuk i kishte monitoruar punimet.
“Veprova në mirëbesim, as kontrolli nga supervizori nuk gjeti defekte”, tha ai. “Na ka ruajt Zoti,” shtoi Ndregjoni.
Në një intervistë telefonike për BIRN, administratori i kompanisë ‘B Alla 76’, Ilir Alla, pranoi se kompania e tij nuk kishte eksperiencë në instalimin e kaldajave.Megjithatë ai kundërshtoi gjetjet e ISHP-së, sipas së cilës kaldaja ishte instaluar jashtë kushteve teknike.
Ndërkohë, kreu i PS-së së Bulqizës, Lefter Alla në fillim mohoi se kompania që kishte instaluar kaldajën të kishte lidhje me të, duke i quajtur akuzat “llafe gazetash.”Por në një komunikim të dytë pranoi që kompania ‘B Alla 76’ ishte në pronësi të vëllait të tij dhe ishte ajo që i kishte kryer punimet.
“Unë vetë jam interesuar që zona të ketë investime dhe të krijoj punësim lokal,” tha ai.
Ndërkohë si të tjerë persona të përfshirë në rikonstruksionin e shkollës të intervistuar nga BIRN, Alla pranoi se ngjarja kishte ndodhur nga mungesa e eksperiencës së kompanisë nënkontraktore.
“Panë që dilte tym, por menduan se ishte si tymi i sobës dhe se do largohej vetë,” shtoi Lefter Alla.
Kontraktori në mirëbesim
Tenderi për rikonstruksionin e shkollës së mesme në Shupenzë dhe shkollës 9-vjeçare Ibrahim Daci me burim financimi Fondin e Zhvillimit të Rajoneve dhe fond limit 72.6 milionë lekë u hap në11 korrik 2016, nga njësia prokuruese bashkia Bulqizë.
Në tender morën pjesë 7 kompani, 6 nga të cilat u skualifikuan nga gara për mungesë dokumentacioni dhe fitues u shpall operatori Ndregjoni Sh.p.k, me ofertën 72.3 milionë lekë. Ndër të përjashtuarat ishte edhe kompania “Alb Lea International”, ku shumica e aksioneve është në pronësi të Lefter Allës. Kjo e fundit kishte paraqitur një ofertë vetëm 7960 lekë më pak se fondi limit, ndërsa sipas të dhënave të bëra publike nuk plotësonte edhe disa kritere të vendosura nga bashkia.
Katër kompani të tjera që paraqitën oferta më të ulëta se Ndregjoni Sh.p.k, po ashtu u përjashtuan për mungesë dokumentacioni. Një prej tyre, Boshnjaku sh.p.k e ka ankimuar vendimin për përjashtimin e saj, por ankesa është rrëzuar. Pasi u shpall kompania fituese e tenderit, Ndregjoni Sh.p.k, nënkontraktoi për punimet kompaninë “B Alla 76” me drejtues vëllezërit e Lefter Allës – Vangjel dhe Ilia Alla.
Ilir Alla i tha BIRN në një bisedë telefonike se kompania “B Alla 76” gjithashtu ia kishte nënkontraktuar punimet për instalimin e kaldajës një kompanie të tretë të quajtur ‘Dita’, por ai nuk dha të dhëna të mjaftueshme për ta verifikuar këtë pretendim.
Sipas raportit të ISHP-së, ditën e aksidentit me 17 nëntor 2017, kaldaja ishte ndezuar në orën 06.00 të mëngjësit përpara fillimit të mësimit dhe në 08.30 me fillimin e orës së mësimit ishte fikur si rezultat i emetimit të gazrave.
“Në orën 09.30 nxënësit e dy klasave (klasa në katin e parë ngjitur me kaldajën dhe klasa në katin e dytë mbi kaldajën) kanë shfaqur simptomatologji ( dhimbje koke, të përziera, marrje mendsh),” shkruan ISHP.
“Referuar informacionit të mjekut të Poliklinikës Shupenzë dhe regjistrit, numri total i nxënësve të paraqitur dhe që kanë marrë ndihmën e parë mjekësore ishte 60, ku 26 nxënës ishin transportuar për në spitalin e Peshkopisë dhe 34 të tjerë në spitalin Bulqizë, për ndihmë më të specializuar,” shton ajo.
Në përgjigje të situatës së krijuar në shkollën e mesme, Inpektoriati Sanitar i rrethit ka urdhëruar në të njëjtën ditë mbylljen e shkollës, duke kërkuar një akt ekspertimi nga ISHP. Një grup specialistës nga ISHP ka vizituar shkollën dhe ka vendosur aparatura për monitorimin e gazrave. Bazuar në metodologjinë e OBSH-së lidhur me monitorimet e mjediseve të brendshme, aparaturat u programuan për të regjistruar të dhëna për 5 ditë. Gjatë kësaj periudhe pesë ditore nuk u zhvillua mësim.Monitorimi zbuloi vlera të larta përtej normave të lejuara të monoksidit dhe dioksidit të karbonit.
Ekspertët e ISHP-së i lanë detyrë shkollës që të ndërhyjë në sistemin e oxhakut për ta sjellë brenda kushteve higjeno- sanitare, ku përveç nxjerrjes jashtë të tubit të oxhakut, duhej që lartësia e tij nga tarraca të ishte 7 metra. ISHP kërkoi gjithashtu hapjen e derës së kaldajës jashtë mjediseve të shkollës dhe vënien e sistemit të alarmit në kaldajë.
Pas aksidentit me kaldajën që rrezikoi jetën e nxnësve dhe mësuesve, prokuroria ka nisur një hetim mbi ngjarjen.
Ilir Alla, i cili pranoi se kishte dëshmuar në prokurori për këtë çështje si përfaqësues i kompanisë që bëri rikostruksionin, i tha BIRN se faji kishte qenë i oxhakut të bllokuar, duke kundërshtuar gjetjet e ISHP-së.
“Me logjikë ajo (kaldaja) duhej të ishte njësoj si sobat me peletë që përdoreshin brenda në shtëpi pa problem,” tha ai.
Për të shpjeguar se pse nuk ishte zbuluar bllokimi i oxhakut, Alla tha se prova e kaldajës, një ditë para aksidentit kur shkolla ishte bosh, nuk ishte bërë me fuqi të plotë.
“Ne e provuam për dy orë, por jo me fuqi të plotë prandaj nuk na e dha problemin,” tha ai.
Për gjetjet e ISHP-së, Ilir Alla theksoi se nuk ishte shumë “kompetent i asaj pjese”, por më pas pranoi se kompania kishtendjekur detyrat e lëna nga ekspertët për nxjerrjen jashtë të oxhakut dhe hapjen e një dere të veçantë për kaldajën, duke e nxjerrë atë jashtë shkollës.
“Kaldaja është vënë në punë. Ne e bëmë. Është nxjerrë [jashtë] oxhaku dhe është hap porta, nuk ka lidhje më me shkollën dhe hyrja është nga jashtë,” tha ai.
Megjithatë, edhe pas rivënies në punë të kaldajës, mësues dhe nxënës të shkollës të cilët folën për BIRNme kusht që të mbeteshin anonimë, thanë se ajo nuk po punonte me kapacitet të plotë dhe nuk ngrohte mjaftueshëm. Po ashtu, BIRN mësoi se një nga detyrat e lëna nga ISHP – që oxhaku të ngrihej 7 metra mbi tarracë, nuk ishte zbatuar.
AUTOR: Hysen Likdisha
Vladimir Karaj
